Barokke kunst is nooit vrijblijvend, geen l’art pour l’art. Ze staat in dienst van het katholieke geloof, van de protestantse opvattingen en van het vorstelijk absolutisme. In de Noordelijke Nederlanden, een nieuwbakken protestantse federale republiek, viel het vorstelijk gezag weg. Kunstenaars zullen er een reeks genres ontwikkelen die de burgerlijke deugden in beeld brengen, vaak door middel van exempla contraria. Tot lering en vermaak. De invloed van Caravaggio weegt er zwaar door.