Genk, As en Oudsbergen gaan op 10 jaar tijd 6650 huurwoningen controleren. Sinds 2010 werken die gemeenten en Zutendaal samen rond lokaal woonbeleid. Op hun grondgebied zijn er in totaal zowat 43.000 bewoonde woningen. 12.300 ervan zijn huurwoningen, waarvan 8.400 private huurwoningen en 3.700 sociale huurwoningen.  
De gemeenten doen al vele jaren controles in woningen: naar aanleiding van een klacht, bij de aanvraag van een huursubsidie, voor het sociaal verhuurkantoor,… “Vaak zien we dat er gebreken zijn. Huurders durven zelden klagen. Er zijn niet zo veel vrije huurwoningen, zeker de betaalbare. Uit angst hun woning te verliezen, zwijgen ze. Of de verhuurder belooft hen de nodige stappen te zetten, maar doet niets,” zegt Alessandro Cucchiara. “Tegelijk zien we dat gebreken vaak een argument zijn om de huur niet te betalen. De huurder neemt soms het heft in eigen handen en betaalt niet. Zo ontstaan soms achterstallen die al snel niet te overbruggen zijn. Omdat de verhuurder niet kan bewijzen dat zijn/haar woning voldeed aan de minimale normen, blijven discussies aanslepen over verantwoordelijkheid.” Terwijl de algemene woonkwaliteit verbetert, volgt de kwaliteit van de oudste en goedkoopste huurwoningen nauwelijks. Omdat de verduurzaming van het woningpatrimonium steeds belangrijker wordt, is het nodig dat deze woningen ook kwalitatief verbeteren. Indien dat niet gebeurt, dreigt een deel van de huurmarkt volledig uitgewoond te worden. Dat willen de gemeenten absoluut vermijden.
“In de voorbije 12 jaar hebben wij als lokaal bestuur ingezet op die woningkwaliteit. We werkten hierbij vooral sensibiliserend en reactief. Helaas stelden we vast dat er nog te veel huurwoningen van slechte kwaliteit overbleven. Van veel woningen weten we nog steeds niet of ze voldoen aan de minimale kwaliteitsnormen. Met het oog op een duurzamer en kwaliteitsvoller woonpatrimonium is het echt nodig om hier zicht op te krijgen. Om de huurmarkt echt kwaliteitsvol te maken, is een sterkere aanpak nodig, aldus Kurt Plessers, schepen voor welzijn en wonen in Oudsbergen. “Die gaan we nu invoeren vanaf 2023, door een conformiteitsattest te verplichten voor oude huurwoningen." In de drie gemeenten wordt een conformiteitsattest voor huurwoningen, gebouwd vóór 1981, verplicht. Zonder zo’n attest zal een verhuurder in de toekomst niet mogen verhuren. De verplichting zal stapsgewijs gebeuren en dit gedurende de komende 10 jaar. Waarom oude huurwoningen? Uit onderzoek van de kwaliteitsdossiers uit de afgelopen 12 jaar bleek immers dat de meeste kwaliteitsproblemen zich voordoen bij woningen die gebouwd zijn vóór 1981. Door de oudste woningen te controleren en van een conformiteitsattest te voorzien willen de gemeentebesturen de woningen waar het risico op het gebreken het hoogst is gericht aanpakken. “We beperken eventuele uitval uit de huurmarkt door de focus te leggen op het oudste patrimonium. Daar zijn de grootste knelpunten. Van alle private huurwoningen zullen we 55% controleren (4477 woningen). Van de sociale huurwoningen controleren we 62% (2169 woningen). Een hele klus, waarvoor we een termijn van 10 jaar uittrekken. Zo heeft de lokale huurmarkt voldoende tijd om zich voor te bereiden”, zegt Bjorn Ulenaers, schepen van wonen in As. “Dat is ook onze boodschap aan alle verhuurders: begin er op tijd aan. Ga na of de woningen in uw bezit/portfolio in orde zijn. Voer nu al werken uit indien nodig. Het gaat trouwens om de minimale kwaliteitsnormen. Die drempel zou elke woning in Vlaanderen moeten halen. Wat we vragen is eigenlijk erg redelijk.”