Een belangrijk onderdeel van een heemkundige kring is het
stamonderzoek, dat doen de medewerkers zelf of ze creëren de mogelijkheid voor de burgers om dit ter plaatse te doen. In het centrum kan je teruggaan tot de periode 1600, en zelfs nog een paar honderd jaar eerder. Maar dan moet je wel oud-Nederlands kunnen lezen.
Meer foto'sOp het gelijkvloers, in de ruimte waar bezoekers de werken kunnen inkijken, bevinden zich de
parochieregisters. Wie aan stamboomonderzoek wil doen, kan zo tot in de jaren 1600 teruggaan. Omwille van de Wet op de Privacy zijn hier geen gegevens jonger dan 100 jaar, die informatie komt er maar mondjesmaat bij.
Via de ‘gichten’ kan je echter nog verder in de geschiedenis teruggaan. Dit zijn akten van de schepen of secretaris van de stad en die staven de overdracht van goederen en verbintenissen. Daarin staat informatie over grondbeheer, testamenten, huwelijksvoorwaarden, verkopen van inboedels en dergelijke meer, en dit voor het grondgebied Hamont, Achel en Sint-Huibrechts-Lille.
De doorsnee burger is hier echter niets mee, want die zijn allen in het oud-Nederlands geschreven, het vergt een jarenlange studie vooraleer die geschriften leesbaar worden.
Die gaan terug tot 1450. In het centrum bevinden zich kopieën, de originele gichten worden bewaard in het Rijksarchief te Hasselt. Het geschrift verandert ook met de tijd, en de leesbaarheid ervan hangt grotendeels af van ‘de scribent’, de schrijver. Een zekere Heymans was schepen van 1592 tot 1638, wie diens geschrift kan lezen, kan dus 46 jaar bestuderen.
Zo leest Mathieu Schuurmans, een van de weinigen in het centrum die gichten kan lezen, een stuk voor dat dateert uit 1470: ‘in de jaar ons Heren, 1470, 12 dag in bramaand, is verschenen voor ons schepenen, bank van Hamont, Geen Koninks en Heirwig zijn huisvrouw’…
In dezelfde ruimte liggen ook de rollen, zo’n beetje de huidige strafdossiers. Dat ging over vechtpartijen, brand, moord. In die tijd had elke gemeente (of groep er van) nog een eigen rechtbank. De schepen mocht dan zelf recht spreken, tenzij het over moord ging. Die zaken gingen naar Luik of Hasselt.
Allemaal eersterangsbronnen voor de geschiedenis, aldus voorzitter Luk Van de Sijpe, die ons daarna mee neemt naar het bestuurslokaal.