De Sint-Laurentiuskerk in Hamont is een officieel Vlaams monument, eigendom van het kerkbestuur van Hamont en niet van de stad Hamont-Achel, zoals wel eens gezegd wordt. Dat betekent dat alles wat er aan het kerkgebouw gebeurt in overleg en met goedkeuring van Vlaanderen moet gebeuren. De instelling die daarover waakt heet nu Onroerend Erfgoed. In eerste instantie moet de kerkfabriek met de vestiging van Onroerend Erfgoed in Hasselt het restauratiedossier opnemen. Vandaag kan een gewone kerk of monument rekenen op een maximale toelage van 40%. Kerken die volledig bestemd zijn voor kerkelijke diensten krijgen wel 60%. En kerkfabrieken die een goed rapport kunnen voorleggen van permanent onderhoud en investeringen krijgen tot max. 70%.
De kerkfabriek van Hamont Sint-Laurentius is hierin geslaagd: 70%, maar de Vlaamse gemeenschap geeft de subsidie op de kosten exclusief BTW. Dus moet de kerkfabriek, als openbare instelling, zoals de gemeente, nog altijd 21% BTW betalen, ook al is de kerk meer dan 100 jaar oud!
Wat zal er nu gebeuren? Bij voorbereidende werken begin mei 2022 werden ernstige stabiliteitsproblemen vastgesteld ter hoogte van het balkon, meer bepaald met de dragende houtstructuur tussen het platform van het balkon en het balkonplafond. Daar de loden bekleding nog in perfecte staat was kon de houtstructuur aan de bovenzijde niet gedetecteerd worden. Door deze schade is er een duidelijk gevaar en is er sprake van dwingende spoed, waarbij de hele houtstructuur dient vervangen te worden. De spoedprocedure om deze werken te kunnen uitvoeren werd in december 2022 afgerond en goedgekeurd door de Vlaamse Overheid.
Om de werken aan het balkon en de draagstructuur te kunnen uitvoeren wordt volgende week de torenspits afgenomen alsook het hele balkon. Dat zal tijdelijk een zeer bijzonder zicht op de omgeving geven. Daardoor wordt ook de Pastoor Lemmensstraat ter hoogte van de kerk volledig afgesloten.
Maandag 20 februari worden twee kranen aangebracht, de eerste van 220 ton die op een vlucht van 30 m hoog nog een capaciteit van 6,6 ton heeft. Daarnaast is de inzet van een tweede hulpkraan van 130 ton noodzakelijk. Dinsdag worden, indien het weer stabiel genoeg is, de torenspits en het hele balkon afgenomen De aannemer zal dan de nieuwe constructie in hout afwerken. De reling zelf wordt vervangen in hoogwaardig aluminium, zoals dat ook met de spits reeds in 2020 gebeurd is. Ook een aantal zware balken die de spits verbinden met de inwendige structuur van de toren moeten vervangen worden. Alles moet de stabiliteit voor een zeer lange periode garanderen.
Hoe lang deze werken zullen duren is niet bekend. De kosten zijn afgerond 290.000 EUR, exclusief BTW. De premie van de Vlaamse gemeenschap is vastgesteld op 151.622 EUR en zoals gezegd wordt onder meer de BTW niet meer in rekening gebracht bij deze subsidie. Voor het resterende bedrag heeft het kerkbestuur, dat beperkte eigen middelen heeft, een beroep gedaan op het stadsbestuur.
Afbeelding hiernaast: het gedeelte van de spits boven het gele vlak wordt weggehaald. Foto onder: zo erg is de houtstructuur er aan toe. Foto daarnaast: behalve het lood is het balkon voor een groot deel weggerot.