In het Don Bosco-college is einde maart een nieuw belangrijk werk over ons volkskundig erfgoed voorgesteld: het
‘Thematisch Woordenboek van het Hechtels Dialect’ van de hand van
Clement Agten (foto). Bij de presentatie tekende ook het bestuur van de Vereniging voor Limburgse Dialect- en Naamkunde (VLDN) onder de leiding van prof. dr. Jan Goossens present.
Fons Tuyaerts lichtte in zijn toespraak het groot belang van het volkskundig aspect toe. Hij noemde het
‘een goudmijn voor ons volkskundig erfgoed’.
Van Clement Agten verscheen in 2011 al het
‘Thematisch Woordenboek van het Eksels dialect’. Maar meer nog dan in zijn eerste werk wordt in dit ‘woordenboek’ van het Hechtels het dagelijks wel en wee van onze voorouders in alle aspecten beschreven en als het ware tot leven gewekt.
Elf jaar lang bewerkte Clement de honderden (318) geluidsbanden met daarop 450 uur gesprekken met oude Hechtelaren, gesprekken die in de jaren negentig door pionier Maurice Maesen werden opgenomen. De kern van heel dit pionierswerk vormen de 131 cassettes die opgenomen werden bij de meesterverteller
Jef Aerts zaliger, ‘Jef van Nand Kruis’.
Het geheel is, zoals Clement terecht schrijft, “een werkelijk onschatbare bron voor het beluisteren van het dialect van Hechtel en veel meer nog van de levensgewoonten, de landbouwgebruiken, het plaatselijk verenigingsleven, de lokale politiek, kortom het leven in Hechtel in de eerste helft van de vorige eeuw.”
Het is een groot naslagwerk geworden van bijna 1500 bladzijden, waarin dus niet alleen het dialect van Hechtel in al zijn aspecten aan bod komt, zoals men van een ‘normaal’ dialectwoordenboek verwacht (meer dan 8.000 lemmata). De voornaamste waarde van dit werk ligt volgens Fons Tuyaerts in de grote hoeveelheid
volkskundig erfgoed, gebundeld per thema en per hoofdstuk. De oude landbouwtechnieken en het oude gereedschap uit de tijd van vóór de mechanische revolutie en intensieve landbouw komen in de vele verhalen opnieuw tot leven. Maar er is veel meer: men vertelt over verloren gegane ambachten en hun terminologie, over weerspreuken, levenswijsheden, rituelen en volksgeloof, volkse humor…
Achter die achterhaalde oude technieken en gewoonten ontdekken wij de hardwerkende mens van toen, zijn leven en zijn waarden, zei Tuyaerts. "Wij zien zijn niet aflatende strijd om het overleven op deze arme zandgrond, zijn onvoorwaardelijke inzet voor gezin, buurt en vee. Wij voelen zijn volharding en veerkracht, zijn soberheid en levensmoed, zijn verbondenheid met de natuur en zijn respect voor de biodiversiteit in zijn omgeving… Allemaal waarden die in deze zure tijden heel goed van pas zouden komen.
Op die manier overstijgt dit werk het belang van de dialectstudie en is het interessant voor mensen ver buiten de grenzen van Hechtel.
Het immaterieel erfgoed in dit boek verwijst naar onze wortels. En wie wortels zegt, zegt leven."
Het woordenboek is nog te koop, al is de oplage beperkt. Voor wie interesse heeft: surf naar
www.hechtelsdialect.be. Of neem contact op met dialectwb.hechtel
gmail.com of met Clement Agten: clement.agten
telenet.be.