Dit gebouw , nu woning van dokter Pardon in de Jaak Tassetstraat, stond ten tijde van de Grote Oorlog in wat toen de Kanaalstraat heette. Toen was het Soldatenheim. In hun vrije tijd kwamen Duitse soldaten er zich ontspannen. Het gebouw , toen woonst van de ( Duitse ) directeur Seeliger van de Overpelter Unitasfabriek voor zwavelzuur en superfosfaten, was ingericht door de Jünglingsbund. Die ( religieus geïnspireerde ) groepering behartigde in het Keizerrijk het welzijn van de soldaten. Met dat doel had ze in garnizoensteden Soldatenheime ingericht. Het concept werd ook naar België geëxporteerd. Zie het aIs een ( aanmoedigende ) steun van het thuisfront uit de Heimat aan de soldaten in bezet België.
In Soldatenheime werd militairen de kans geboden samen te komen, iets te drinken. Ze vonden er kranten en andere ( gecontroleerde ) lectuur. In een Schreibzimmer konden ze brieven en postkaarten schrijven. Hoe bestuurlijk belangrijker een plek was, hoe meer troepen er gelegerd waren, hoe groter het Soldatenheim , hoe uitgebreider het ontspanningsaanbod. Er werden concerten en voordrachten gegeven, bonte avonden, zangavonden en herdenkingen georganiseerd. Soms werden er lessen schrijven, lezen , rekenen en geschiedenis gegeven.
Soldatenheime waren deel van een uitgebouwd ontspanningsprogramma. Daarin pasten herdenkingen n.a.v. gewonnen veldslagen, feesten en parades n.a.v. verjaardagen van hogere legeroversten als veldmaarschalk von Hindenburg of - op 27 januari - van Zijne Keizerlijke Hoogheid Wilhelm II. Kortom: de legerleiding zette ter ontspanning van de gemobiliseerden heel wat op poten. Zo behield ze controle over de vrije tijd van de troepen.
Dat lag ietsje anders als soldaten Antwerpen , Brussel, Gent , Luik met hun rijke cultuur, hun vele parken en musea verkenden. Uiteraard werden ze verondersteld dat in correcte discipline te doen. Maar blijkbaar kenden de oversten hun pappenheimers. Wie richting grootstad trok , werd gewezen op de grootstedelijke verlokkingen en op de kwalijke gevolgen van mogelijk geaccepteerde avances!
In het arrondissement Maaseik waren er Soldatenheime in de stafkwartieren Maaseik en Neerpelt, niet in compagniestandplaatsen als Hamont en Bocholt. Alle soldaten konden niet in evenredigheid van het aanbod profiteren. Voor wie afgelegen gelegerd was, was een Soldatenheim niet altijd bereikbaar. Vrije tijd moest dan met eigen creativiteit opgevuld : met houtsnijwerk, met het maken van schetsen en schilderijen, met het cultiveren van groententuintjes, met aangeleverde lectuur, die tussen de compagnieën werd uitgewisseld. En wie in kleinere oorden toch een stapje in de wereld wilde zetten? Die moest zich tevreden stellen met het lokale kroegenaanbod.
Ook de ( militaire ) muziek paste in het ontspanningsstraatje. Soldaten, die van de Musikkapelle van een bataljon deel wilden uitmaken, kregen verlof om thuis hun instrument te halen. De Musikkapelle trad op in Soldatenheime , bij het aflossen van de wacht , op zon- en feestdagen op openbare pleinen.
Activiteiten als de laatste hadden ook iets van een initiative de charme . Dat truukje beoogde de wonden te helen die door de Duitse inval bij de Belgische bevolking waren geslagen . Legeroversten wezen er in dat verband op: “ Laten we met afgewogen en verantwoorde correcte gestrengheid proberen de geslagen wonden rechtvaardig te helen.” Op zijn beurt moest dit de fronttroepen ten goede komen: “In de rug van onze fronttroepen moet België een door onze bewakingstroepen beveiligd en rustig achterland zijn.”
Bij de foto’s: 1. Kerstmis 1914, Soldatenheim Neerpelt; 2. In de tuin, Soldatenheim Neerpelt; 3. binnenaanzicht in een Soldatenheim; 4. programma van een bonte avond in Soldatenheim Maaseik; 5. sportfeest Dragonerregiment König in Achel; 6. na een drijfjacht bij Lommel : zes oversten van Regiment König die later allen sneuvelden; 7. vermoedelijk bij Kanne – Neerharen: rijkelijk wildtableau na een jacht; 8. Musikkapelle en aflossing van de wacht in Maaseik.
Jef Vanbussel
Herkomst foto’s : Foto villa, foto 1 en 2: Heemkring Neerpelt ( met dank aan Paul Cuyvers en Gerard Alders) ; foto 3: Beeldbank Stad Kortrijk; foto 4 : Stadsarchief Maaseik; foto 5 + 6: Dragoner Regiment König; foto 7: In Flanders Fields IFFFA244 ; foto 8: Documentatiecentrum Maaseik )
Jef Vanbussel schreef voor Internetgazet Hamont-Achel een reeks over de Doodendraad, vanaf zaterdag 18 januari tot en met zondag 9 februari kon u zijn interessante bijdragen zowel op zaterdag als op zondag lezen.