In wielerwedstrijden rijden veel motoren mee, bijvoorbeeld met cameramannen. Renners in de windluwte achter motoren kunnen flinke tijdswinst behalen. Voor het eerst is wetenschappelijk onderzocht hoe groot dit voordeel precies is – en het blijkt nog veel groter dan gedacht. Met computersimulaties en windtunnelmetingen bracht hoogleraar Bert Blocken van de TU Eindhoven (TU/e) en de KU Leuven dit in kaart, samen met softwarebedrijf ANSYS. Uit zijn studie blijkt dat een motor op 30 meter voor de wielrenner de luchtweerstand met 12 % reduceert. Een wielrenner die 1 minuut zo rijdt, kan 2,6 seconden winnen.
Blocken onderzocht de luchtweerstand met behulp van twee methoden die onafhankelijk van elkaar dezelfde resultaten laten zien: computersimulaties en metingen in de windtunnel van de TU/e. Een wielrenner die op ongeveer 2,5 meter afstand van een motorrijder rijdt ervaart tot 48 % minder luchtweerstand. Als een renner zonder motor in de buurt 54 km/u rijdt, rijdt die met motor op 2,5 m afstand ongeveer 67 km/u. Dit geeft een tijdswinst van 14.1 seconden per minuut. Dit voordeel wordt kleiner naarmate de afstand tussen renner en motor groter wordt, maar op 50 meter is de reductie nog steeds 7%. Dit komt neer op een tijdswinst van 1,4 seconde per minuut bij een referentiesnelheid van 54 km/u. Bij referentiesnelheden hoger dan 54 km/u neemt de tijdswinst nog verder toe.
‘We hebben de windtunnelmetingen en berekeningen enkele weken na de eerste tests opnieuw uitgevoerd omdat ik de enorme effecten bijna niet kon geloven. Maar we vonden steeds dezelfde resultaten. Omdat wedstrijden soms beslist worden op seconden, kunnen deze verschillen bepalen over winst of verlies. De vaak gehoorde klacht dat motoren de uitkomst van wedstrijden kunnen beïnvloeden, is dus terecht’, aldus Blocken.
De metingen gebeurden zonder tegenwind, rugwind of zijwind. Blocken: ‘Als er tegenwind is, zijn de winsten groter. Als er rugwind of zijwind is, zijn de winsten lager. Hoe sterker de zijwind, hoe moeilijker het is voor een renner om nog in de windluwte achter de motor plaats te nemen’.
De Internationale Wielerunie UCI heeft in 2017 nog nieuwe richtlijnen uitgevaardigd voor motorrijders (PDF, 31 MB). Blocken laat in zijn onderzoek zien dat deze niet toereikend zijn om tijdswinst voor de renners te voorkomen. Bovendien worden deze regels niet afgedwongen tijdens de wedstrijd, waardoor motoren in werkelijkheid veel dichter op de renners rijden. (Foto Bart van Overbeeke)