Komend weekend gaan we weer massaal vogels tellen in onze tuin of op ons balkon tijdens Het Grote Vogelweekend van Natuurpunt. Ook Elisabeth Lucie Baeten en Joris Hessels doen mee. Een kwartier tellen is genoeg om bij te dragen aan het grootste tuinvogelonderzoek van Vlaanderen. Vorig jaar bestond de top 3 uit: huismus, koolmees en pimpelmees. En hoewel de huismus al jaren op nummer één staat, is er toch wat mee aan de hand.
De
huismus met haar vrolijke getsjilp staat steevast in de top 3 en behaalde de afgelopen tien jaar maar liefst zeven keer de eerste plaats. Toch is dit geen reden tot optimisme. Sinds de jaren ’80 is het aantal huismussen in Vlaanderen
gehalveerd, en sinds de start van de tuinvogeltellingen in 2004 zien we een zorgwekkende dalende trend. Hoe kan een vogel die zo vaak wordt geteld, tegelijkertijd zo hard achteruitgaan?
“Tot de jaren ‘80 was de huismus een alledaagse verschijning in de Vlaamse tuinen. Maar onze moderne bouwstijlen, strakke tuinen en het verdwijnen van voedselbronnen zoals zaden en insecten maken haar leefomgeving steeds ongeschikter”, zegt Gerald Driessens, vogelkenner bij Natuurpunt. “De soort blijft hoorbaar en zichtbaar, wat haar achteruitgang minder opvallend maakt, maar de dalende trend is er wel degelijk en baart ons zorgen.”
Tellen is weten
“Dankzij de vogeltellingen van afgelopen jaren weten we dat de aanwezigheid van de huismus sterk verschilt per regio”, aldus Gerald Driessens. “Zo werd ze in 2024 in 47% van de tuinen geteld, met uitschieters in Limburg (65%) en Vlaams-Brabant (51%). In stedelijke gebieden, zoals Brussel, is de situatie slechter: slechts 33% van de tuinen meldde één of meerdere huismussen. De afgelopen twee jaren tonen een lichte stijging in de cijfers. Dat biedt voorzichtig optimisme, vergelijkbaar met de situatie in Nederland, waar de populatie na decennia van afname licht is gestabiliseerd, weliswaar in een diep dal. Het herstel blijft pril en het zal nog lang duren om de aantallen terug echt in de lift te krijgen.”
Waarom tellen?
Als heel veel Vlamingen exact een kwartier de vogels in de tuin tellen, dan krijgt Natuurpunt een massa gegevens binnen waar het mee aan de slag kan. Zo is Het Grote Vogelweekend het grootste burgerwetenschapsproject rond tuinvogels in Vlaanderen. En voor jezelf is het een ontspannend moment waarin je de pracht van de vogelwereld ontdekt.
“Ik ben een leek in het kijken naar vogels, maar niet ongeïnteresseerd. Er is zoveel te ontdekken als beginneling”, zegt Joris Hessels, acteur en tv-maker.
“Het is zalig om maar met één ding tegelijk bezig te zijn. Exact wat we nodig hebben in ons leven. Het heeft iets meditatiefs, naar vogels kijken”, vult Elisabeth Lucie Baeten, schrijfster, aan.
Vogeltelweek voor scholen
Ook scholen doen mee met de vogeltelling. Van 20 januari tot en met 24 januari tellen duizenden leerlingen de vogels op hun speelplaats. Zo leren ze de dieren van dichtbij kennen en doen ze mee aan het grootste tuinvogelonderzoek in Vlaanderen. De zwarte kraai stond vorig jaar op nummer één gevolgd door de kauw en de houtduif. www.vogeltelweek.be
De resultaten van het Grote Vogelweekend en de Vogeltelweek voor Scholen worden verwacht op maandag 27 januari om 12u.