Omstreeks 1900 maakte Antwerpenaar Désiré Hendrix deze prent van het kruispunt van Kaulille. Hendrix richtte zijn camera in de richting van Kleine-Brogel, ter hoogte van waar nu frituur Het Smulkot is. ‘Boschpoort’ staat er als plaatsnaam vermeld, naar ’s-Hertogenbosch, in het Frans Bois-le-Duc.
Kaulille heeft nooit een (toegangs)poort als deel van een omwalling gehad. Bevraagde oudere Kaulillenaren hebben van de naam ‘Boschpoort’ geen weet. Geraadpleegde documenten gaven ook (nog) geen opheldering. Een fantasietje van de fotograaf dan? Dat is wellicht ook kort door de bocht.
Vanuit Maastricht vertrokken eertijds meerdere postroutes. Eén daarvan kwam in Den Bosch uit. Ze liep – zie bijgevoegde kaart – over As, Opglabbeek en Gruitrode naar Bree, en vandaar naar Achel. De route passeerde niet door Bocholt (Boekhold op de kaart), maar er een eind links van. Links van Bocholt passeren en recht naar Achel? Dat ging (en gaat nog) over Gerdingen, Reppel en via het Goolder naar Kaulille, Lille en Achel. In 1863 was die verbinding blijkbaar nog van enig belang. Op 15 juli van dat jaar werd in de Limburgse Provincieraad voorgesteld om er een grindweg van te maken.
Dezelfde route As-Bree-Achel werd in militaire kringen al in 1752 le plus court chemin, de kortste route naar Den Bosch, genoemd. Na het Verdrag van Zonhoven (1833) moest het Nederlandse militaire voetvolk zich over die route – die op door België bezet gebied lag – van Maastricht naar Den Bosch verplaatsen. De eerste etappe liep van As, over Opglabbeek en Gruitrode tot Bree. In “la villette de Bree” – het stadje Bree – en in Beek en Gerdingen moest de nacht worden doorgebracht.
De tweede etappe ging van Bree naar Achel en de grens met Noord-Brabant over. Van die tocht geven geraadpleegde bronnen geen tussenstations aan. Maar zoals de post konden de soldaten ook over Gerdingen, Reppel en het Goolder naar Kaulille en Achel. Die verbinding was er. Voor wie in Gerdingen gerust had, was dat zelfs de kortere optie!
Conclusie: Kaulille lag in een streek waar vele decennia lang een georiënteerdheid op Den Bosch bestond. Zo raar is ‘Boschpoort’ op de prentbriefkaart dus niet. Of de plek om die reden ook officieel ‘Boschpoort’ genoemd werd? Dat blijft nog na te trekken. U wordt op de hoogte gehouden.
Jef Vanbussel
Kaart uit: ‘Neuer Post- und Reise - Atlas von ganz Deutschland und einigen angrenzenden Ländern’
Bronnen: J. Blok: ‘Bijdragen voor vaderlandsche geschiedenis en oudheidkunde’, Den Haag, 1906; Procès-verbaux des séances du Conseil de la Province de Limbourg, Année 1863.
Met dank aan Luk Van de Sijpe en Mathieu Schuurmans van ‘De Goede Stede Hamont-Achel’.