Kalkaanslag kan behoorlijk vervelend zijn. Het kan ervoor zorgen dat elektrische apparaten, zoals de boiler en de waterkoker, een minder lang leven beschoren is. Bovendien tast het de goede werking van shampoo aan en laat het ook nog eens een vieze aanslag achter op kranen en douchewanden.

Met een waterontharder pak je dit probleem bij de bron aan. Naast de klassieke waterontharder prijst men soms ook een magneetontharder aan, een goedkoper alternatief. De werking hiervan is echter niet aangetoond.

Magneetontharders en positieve claims
Magneetontharders, vaak aangeprezen als de gemakkelijkste en goedkoopste oplossing tegen kalkaanslag, zijn apparaten die magnetische velden gebruiken. De aanbieders van deze producten beweren dat, wanneer water door deze magnetische velden stroomt, de structuur van de calcium- en magnesiummineralen wordt veranderd. Dat is geen onbelangrijke claim, want calcium en magnesium zijn de veroorzakers van kalkaanslag.
Waar een klassieke waterontharder met harskorrels magnesium en calcium uit het water haalt en vervangt door natrium, zou het volgens de producenten van magneetontharders volstaan om de structuur ervan te wijzigen. De gewijzigde structuur zou minder geneigd zijn om zich vast te zetten op leidingen, kranen en apparaten. Een extra voordeel is, volgens diezelfde producenten, dat een magneetontharder ook geschikt zou zijn voor mensen die een natriumarm dieet volgen. Dat is bij een klassieke waterontharder niet het geval. In theorie klinkt dit allemaal veelbelovend, maar in de praktijk is het een en ander zelden goed onderbouwd.

Ontbreken van bewijs van werking magneetontharder
Ondanks de claims en de populaire verhalen over de doeltreffendheid van magneetontharders, blijft het bewijs voor hun werking ongrijpbaar. Het is een zorgwekkende observatie: veel verwijzingen naar artikelen die de effectiviteit van deze ontharders zouden moeten ondersteunen, komen vaak neer op gesponsorde advertorials in vakbladen. Al dan niet onafhankelijke onderzoeken die beweren dat magneetontharders effectief zijn, vertonen vaak methodologische tekortkomingen of zijn simpelweg niet grondig genoeg uitgevoerd om betrouwbaar te zijn.
Onderzoeken die wel grondig zijn uitgevoerd, onderschrijven de werking van de magneetontharder niet. Dit is onder meer het geval voor een onderzoek dat is uitgevoerd door Timothy Keister, een Amerikaans chemicus en een echte expert op het gebied van watertechnologie. Ook onderzoeken van het US Army Engineer Research and Development Center en van Stiftung Warentest (de Duitse versie van Test Aankoop) hebben de werking van de magneetontharder niet aangetoond.

Nederlandse rechter oordeelt streng
Verkopers van dergelijke magneetontharders hanteren vaak heel agressieve marketingpraktijken. Ze doen vaak uitschijnen dat de werking bewezen en niet omstreden is. In Nederland is men hier recent tegen opgetreden. Door een Nederlandse rechter kreeg een bedrijf dat magneetontharders van onder meer het merk Aquacell verkocht, een verbod opgelegd om de woorden «waterontharder» en «waterontkalker» te gebruiken. De onderneming – die enorm veel geld spendeerde aan marketing, onder meer als shirtsponsor van voetbalclub Vitesse – zette het product nadien in de markt als een «waterontharder alternatief». Uiteindelijk kon dit niet voorkomen dat het bedrijf op de fles ging. Op 31 januari 2023 werd het faillissement uitgesproken.

Voorkeur gaat uit naar een traditionele waterontharder
De duidelijke afwezigheid van consistent en overtuigend wetenschappelijk bewijs omtrent de werking van magneetontharders is een reden tot bezorgdheid. Sommige consumenten rapporteren misschien wel positieve ervaringen, maar dit kan perfect een placebo-effect zijn. Een effect dat zijn oorsprong vindt in de positieve marketingboodschappen en de wens en hoop dat zo'n eenvoudig apparaat alle kalkproblemen oplost.
Een traditionele waterontharder heeft gelukkig wel een bewezen staat van dienst. De werking hiervan is wetenschappelijk onderbouwd, met talloze tevreden klanten die daadwerkelijk resultaten zien. Investeren in een klassieke waterontharder lijkt vooralsnog dan ook de meest verstandige keuze te zijn.
(Buiten de verantwoordelijkheid van de redactie)