Het ecoduct Waaltjesbos werd aangelegd over de drukke N71, een weg waar dagelijks duizenden voertuigen passeren en waar de snelheid 120 km/u bedraagt. Voor dieren vormt die weg een levensgevaarlijke barrière. Reeën, everzwijnen, vossen en zelfs zeldzame soorten zoals de gladde slang riskeren verkeersslachtoffer te worden of geraken niet meer in contact met soortgenoten aan de andere kant.
Al in 2013 wees het Ontsnipperingsplan Bosland op de N71 als groot knelpunt. Dankzij het Vlaams Actieprogramma voor Ecologische Ontsnippering (VAPEO) kwam er steun om dit probleem aan te pakken. Zo werkten Agentschap voor Natuur en Bos, het Departement Mobiliteit en Openbare Werken en de provincie Limburg samen aan de realisatie van deze groene verbinding.

Het ecoduct Waaltjesbos staat niet op zichzelf. Het maakt deel uit van een netwerk van ecoducten en ecovalleien die Limburg, Nederlands Limburg en zelfs verder met elkaar verbinden (foto 1 onder). Het is een cruciale corridor die militair domein, heidegebieden en natuurreservaten met elkaar verbindt. Zonder dit soort verbindingen raken populaties geïsoleerd, met verlies aan genetische variatie en afnemende biodiversiteit als gevolg.
De ligging van het ecoduct is daarom heel bewust gekozen: hier komt een groene as samen die anders zou worden afgesneden door bebouwing en infrastructuur. Die groene as zuidwaarts is vanop het ecoduct ook heel goed te zien (foto 2 onder). Mensen denken dat het aan de zuidkant puur industrieterrein is, maar de brede, groene corridor is er wel degelijk en zal behouden blijven. Ook aan de bedrijven op Kristalpark worden eisen opgelegd om hun bedrijfsterrein zo natuurlijk en groen mogelijk aan te leggen.
Ook aan de noordkant, zijde Waaltjesbos, zullen nog aanpassingswerken gebeuren om de groene corridor nog beter te maken.

Al kort na de opening toonden wildcamera’s en sporenonderzoek dat dieren het ecoduct vlot vinden. Binnen de eerste week werden everzwijnen gespot, later ook reeën, vossen en kleinere zoogdieren. Dankzij cameravallen én gespecialiseerde spoorzoekers wordt systematisch bijgehouden welke soorten gebruikmaken van de brug.
Tijdens het infomoment konden de aanwezigen dit zelf ervaren. De sporen waren niet zo duidelijk vanwege het droge weer, maar toch goed te zien. Na de inleiding door Pieter Cox en boswachter Eddy Ulenaers, ontdekten ze op het ecoduct duidelijke sporen van everzwijn (foto 3 onder), ree en een hondachtige - misschien een wolf -, uitwerpselen van konijnen en een steenmarter en zelfs een latrine van wasberen. Zulke waarnemingen bevestigen dat het ecoduct daadwerkelijk intensief gebruikt wordt door verschillende soorten, en de dieren echt geen wegwijzers nodig hebben om het ecoduct te vinden, zoals wel eens wordt beweerd.
Daarnaast wordt het ecoduct ook ingezet voor wetenschappelijk onderzoek. Via het internationale Motus-netwerk (Motus Wildlife Tracking System) met antennes die zenderdata opvangen, kunnen onderzoekers onder meer vleermuizen, vogels en insecten volgen in hun trekbewegingen. Dat levert waardevolle inzichten op over migratie en natuurgebruik.

Het ecoduct is strikt ontoegankelijk voor recreanten. Bezoekers mochten het enkel uitzonderlijk tijdens dit infomoment betreden. Dat is nodig, want menselijke verstoring is de grootste bedreiging voor het succes van de brug.
Boswachters en vrijwilligers werken voortdurend aan een geschikte inrichting:
- het afvoeren van ongewenste soorten zoals Amerikaanse vogelkers en Japans knoopkruid,
- het inzaaien met heidemaaisel om een natuurlijkere vegetatie te krijgen,
- en het creëren van variatie in begroeiing, zodat zowel grote zoogdieren als insecten en vlinders er voedsel en dekking vinden.

Het ecoduct beschermt niet alleen dieren, maar verhoogt ook de verkeersveiligheid. Zonder deze brug zouden wilde dieren de N71 proberen over te steken met zware ongevallen tot gevolg. Nu worden ze via rasters naar de brug geleid, waardoor mens en dier gespaard blijven.

Pieter Cox sloot af met een duidelijke boodschap: “Het ecoduct Waaltjesbos is een investering in de toekomst, voor onze natuur, maar ook voor onszelf. Dit is een plek waar dieren veilig hun weg vinden en waar wij mensen enkel vanop afstand van mogen genieten.”

Het was voor de aanwezigen een uniek moment om zelf het ecoduct te betreden. Vanaf nu is het opnieuw volledig voorbehouden aan zijn rechtmatige gebruikers: de wilde dieren van Bosland en omstreken.