Neerpelt

Vlaams minister-president Geert Bourgeois, tevens bevoegd voor Onroerend Erfgoed, heeft de voormalige watering ‘De Holen’ definitief beschermd als cultuurhistorisch landschap. Daarmee is wellicht definitief een streep getrokken door de plannen om via dat gebied de omleidingsweg te realiseren, nadat eerder minister Ben Weyts het noordelijk tracé al had geschrapt.
De Holen is een gebied van ruim 55 hectare; het bestaat voornamelijk uit bos, afgewisseld met open percelen. In het bos is een uitgebreid netwerk van aan- en afvoersloten bewaard, een restant van de voormalige watering. In het midden van de negentiende eeuw transformeerden veel gemeenten in de Kempen hun uitgestrekte heide, in een poging de rendabiliteit ervan te verhogen. Door de aanleg van vloeiweiden of wateringen hoopte men de bodem te verbeteren en een hoge grasproductie te realiseren. Langs het Kempens Kanaal voerde men mineraalrijk Maaswater aan en via een netwerk van bevloeiings- en afvoerkanaaltjes verspreidde men dit over de kunstmatig aangelegde bedden. Veel van deze kleine negentiende-eeuwse wateringen werden vrij snel weer opgegeven en omgevormd, zodat hier nu nog weinig relicten van bestaan. In Neerpelt startte de gemeente vanaf 1846 geleidelijk aan met de verkaveling en verkoop van de gemeenteheide in functie van de aanleg van vloeiweiden. Tien jaar later was het vloeiweidencomplex van De Holen volop in gebruik. De watering bleef actief tot omstreeks 1950 waarna werd overgeschakeld naar intensieve populierenteelt en een systeem van bevloeiing door infiltratie. Ondanks de latere bosaanplanting is het netwerk van sloten en grachten uit de negentiende eeuw in De Holen nog duidelijk herkenbaar en een deel van de infrastructuur wordt nog actief gebruikt voor bevloeiing. Het slotennetwerk en de perceelstructuur illustreren de systematische aanleg van het vloeiweidencomplex en zijn opvallende ruimtelijk structurerende elementen. De jarenlange bevloeiing met het kalkrijke Maaswater zorgt voor een grote diversiteit aan plantensoorten die van nature niet tot ontwikkeling zouden komen in de Kempense zandgrond, zodat dit gebied ook een belangrijke natuurwaarde heeft.
De Holen is historisch waardevol omdat het gebied nog sprekend getuigt van dit ontginningssysteem, zegt minister Bourgeois in zijn persmededeling. "Het is bovendien een van de weinige voorbeelden van lokale projecten, geïnitieerd door de gemeenten, dat nagenoeg intact is overgeleverd. De impact van deze ingrepen op het landschap en de leefwijze van de bevolking was enorm, zodat het principe van het wateren nu nog steeds deel uitmaakt van het collectief geheugen in de Limburgse Kempen. Het actief gebruik van De Holen houdt deze herinnering in stand.
Over de omleidingsweg zegt de mededeling: "De minister-president heeft er over gewaakt dat de bescherming van het gebied verzoenbaar is met de realisatie van een mobiliteitsoplossing voor Neerpelt afgesloten in het kader van het Strategisch Actieplan voor Limburg in het Kwadraat (SALK). De SALK Taskforce besliste al in december om hierover een werkgroep samen te roepen in januari 2017. Vlaams minister van mobiliteit en openbare werken Ben Weyts heeft alvast 3,1 miljoen euro uitgetrokken om de nodige mobiliteitswerken in Neerpelt tussen 2017 en 2019 van start te laten gaan." (Foto: Onroerend Erfgoed)