Sinds de late jaren '80 houden vrijwilligers van Natuurpunt het waterpeil in 't Plat scherp in de gaten. Met maandelijkse peilingen op 11 verschillende locaties worden de grondwaterniveaus gecontroleerd. Dat is van onschatbare waarde voor het behoud van dit bijzondere natuurgebied.
't Plat staat bekend om zijn diverse biotopen, waaronder veengronden die essentieel zijn voor het ecosysteem. Veengronden zijn niet alleen een thuis voor een scala aan planten en dieren, maar spelen ook een cruciale rol in het vastleggen van koolstof en zuiveren van water. Om deze functies te behouden is het essentieel dat veengronden vochtig blijven. Ontwatering leidt tot de vrijlating van opgeslagen koolstof, wat bijdraagt aan klimaatverandering.
Het watermonitoringsprogramma speelt daarom een sleutelrol in het beschermen van 't Plat tegen verdroging en het handhaven van de natuurlijke balans.
In vroegere tijden vormde 't Plat, samen met het uitgestrekte Holven-gebied, een deel van het zand-heidelandschap. Historisch gezien stond dit gebied bekend om zijn overvloed aan water, met talrijke bronnen en kwellen die voortkwamen uit de lage ligging van het terrein. Dit resulteerde in een vochtige heide met turfvorming. De lokale bevolking stak hier turf - net zoals op het Hageven, in die tijd.
Het ven waar de Holvense beek ontspringt, bekend als Moonswijer, bevindt zich aan de rand van het Pijnven. Van daaruit stroomt de Holvense beek naar de Dommel. In de vroege jaren '60 werd de Holvense beek gekanaliseerd, met een nieuwe waterloop die langs de rand van 't Plat werd gegraven. De ontwatering, die de omliggende landbouwgronden moest droogleggen, vormde een bedreiging voor dit waardevolle natuurgebied.
Om deze dreiging aan te pakken, werden maatregelen genomen om de waterhuishouding te herstellen. Aan de Napoleonweg werd een stuw gebouwd die ervoor ging zorgen dat een deel van het water van de Holvense beek door het natuurgebied kan vloeien. Op die manier ontstaat er een doorstroommoeras en kunnen de waterstanden in ’t Plat gecontroleerd worden en speelt het een belangrijke rol in het bufferen van water tijdens droge en natte periodes. Het waterbeheer van het gebied, onder toezicht van conservator Luc Winters, was gericht op het monitoren van de waterstand en het gedeeltelijk herstellen van de oorspronkelijke loop van de beek. De maandelijkse watermonitoring, uitgevoerd door vrijwilliger Jan Leroy, is essentieel om eventuele verdere maatregelen te kunnen beoordelen en plannen.
De veenlaag in het gebied is over het algemeen dik, variërend van 30 cm tot zelfs 125 cm in de buurt van de Holvense beek. Het merendeel van het veen is hoogveen, voornamelijk riet- en zeggenveen, maar ook mosveen komt voor. Het veenmos, dat gedijt in deze omgeving, is in staat om tot wel 40 keer zijn eigen droge gewicht aan water op te nemen, waardoor het een essentiële component is in het behoud van het waterpeil en de waterkwaliteit. En het slaat CO₂ op! (Bron: boslab.be)