Neerpelt

In het Hageven werd vorige week een Gaffellibel (foto) waargenomen. Dat meldt Natuurpunt. Het gaat om de allereerste melding ooit van deze Europees beschermde libellensoort in ons land. De voorbije jaren werd door Europa fors geïnvesteerd in natuurherstel in het natuurreservaat. Komend weekend wordt er aan beide zijden van de grens een uitgebreide zoektocht georganiseerd om na te gaan of er nog meer exemplaren van de gaffellibel in de regio zitten.
De Gaffellibel is een vliegend sieraad: je herkent ze aan hun grasgroene borststuk en heldergele achterlijf met zwarte tekening. De libel behoort tot de familie van de rombouten en vliegt van eind mei tot eind september. De kans om deze soort waar te nemen is het grootst in juli en augustus.
In ons land werd de Gaffellibel nooit eerder geregistreerd maar ook elders in Europa is ze vrij zeldzaam. In Nederland gold een waarneming langs de Swalm in 1936 lang als het allerlaatste teken van leven voor de libel. De soort werd er als uitgestorven beschouwd tot in 1996, toen ze opnieuw opdook langs de Geleenbeek in Zuid-Limburg. Daarna dook de libel in 2000 op langs de Roer in Midden-Limburg, waar sindsdien een permanente populatie aanwezig is. Later werden ook langs de Swalm en Vlootbeek, ook in Midden-Limburg, populaties vastgesteld. Ook elders in West-Europa werden de laatste 20 jaar populaties van de Gaffellibel ontdekt, zoals op verschillende plaatsen in Frankrijk en Duitsland.
Voor België bleef het wachten tot vrijdag 24 juli, toen op de Dommel een mannelijke Gaffellibel werd waargenomen. Met de ontdekking komt het totaal aantal Belgische libellensoorten op 70 te staan. Van de soort zijn geen historische waarnemingen gekend. Dat de libel net op de Dommel ontdekt werd, komt niet geheel onverwacht. Drie jaar eerder liet de libel zich al op het Nederlands deel van de Dommel zien. Aangezien de ontwikkeling van de larven drie jaar, is het waarschijnlijk dat de dieren afkomstig zijn van de kleine Nederlandse populatie op de Dommel en dat de soort zich heeft uitgebreid naar België.
Toch is er meer nodig voor een gebied dan de nabijheid van een populatie om een veeleisende soort als de Gaffellibel te geven wat ze nodig heeft. In het natuurgebied Hageven-De Plateaux werd de afgelopen jaren, met hulp van Europese LIFE-subsidies, fors geïnvesteerd in natuurherstel. Onder impuls van dit project voerde de Vlaamse Milieumaatschappij herstelmaatregelen uit waardoor de Dommel terug een natuurlijke loop met talrijke meanders kreeg. Net dàt zou wel eens het verschil kunnen betekenen voor deze soort. De grote variatie in waterdiepte en stroomsnelheid van een kronkelende waterloop vormt samen met een verbeterde waterkwaliteit de belangrijkste aantrekkingskracht voor de Gaffellibel. Aangezien de libel opgenomen is in de bijlages van de Habitatrichtlijn, een Europese richtlijn die de natuur en de biodiversiteit in Europa wilt beschermen en herstellen, heeft Vlaanderen bovendien de plicht om er voor te zorgen dat deze soort in een goede staat van instandhouding verkeert. Extra maatregelen in het stroomdal van de Dommel, zoals het verder verbeteren van de waterkwaliteit en het herstel van de natuurlijke structuur van de waterloop, zijn dan ook onontbeerlijk. (Wout Opdekamp - foto Tom Raats)