De historische werkgroep van Paalonline heeft de afgelopen jaren flink wat opzoekingswerk verricht over de gebeurtenissen tijdens de Tweede Oorlog in Paal. Was er toen wel iets gebeurd? En wat? Dat was de vraag die de leden van de werkgroep van Paalonline zich stelden.
"Wanneer je iets niet weet, ga je het vragen: we interviewden veertig oudere Palenaren, mannen en vrouwen, over wat hen bijgebleven was over de oorlogsjaren. Zijn ze gevlucht op 10 of 11 mei 1940, hebben ze honger geleden, of fel schrik gehad, wat is er tijdens de oorlogsjaren zoal gebeurd in het dorp, wat herinneren ze zich nog van de bevrijding. Gelukkig waren we met meerder ploegen om te interviewen, want elk interview duurde meerdere uren. De antwoorden waren verbluffend en openbarend: het werd al snel duidelijk dat werkelijk iedereen zijn eigen oorlogsverhaal meedraagt en ja: velen hebben schrik gehad, hebben honger geleden ', zegt auteur Cyriel Rubens.
"Op 12 mei 1940 trekken Duitse soldaten Paal binnen. De jonge LEON AERTS beschrijft zijn confrontatie met de Duitsers in het café van zijn vader: De Duitsers kwamen binnen. De eerste Duitser bonkte met de kolf van zijn geweer op de deur. Pa had zo’n schrik dat hij niet durfde open doen. Ik moest de deur open doen en daar stond een soldaat met een geweer voor mij, dubbel zo groot als ik. Hij vroeg of bij ons Belgische soldaten waren, ik schudde hard van nee. Hij stak zijn hand in zijn zak en gaf mij een “grop” karamellen, die had hij zeker meegenomen bij het Mulderke (de buurtwinkel). Ze kwamen binnen, legden een paar stafkaarten op de biljarttafel en ze vroegen: hier Rijsel? Ik knikte van ja".
De geïnterviewden haalden ook hun nog nooit gepubliceerde foto’s boven, hun kinderen hoorden sommige oorlogsverhalen voor de eerste keer. "Door al die verhalen met elkaar te verbinden, konden we de oorlogsgeschiedenis van het dorp Paal reconstrueren. We vulden hun verhalen aan met archiefonderzoek. Dat gaf een stevige basis voor de mondelinge oorlogsverhalen en plaatste ze in een groter kader", gaat Rubens verder.
Het provinciaal archief in Hasselt, het gemeentelijk archief in Beringen stonden voor ons open. De krant Het Belang van Limburg beschreef, onmiddellijk na de bevrijding, de vele oorlogsdrama’s. Haar verslaggeving over de krijgsraden was onverbloemd en de krant noemde de veroordeelden met naam en toenaam.
"Het werd duidelijk dat het dorp Paal zwaar geleden heeft onder de Duitse bezetting: er vielen meer dan 20 dodelijke slachtoffers, anderen werden opgesloten in krijgsgevangenenkampen en concentratiekampen, tientallen jongens moesten jarenlang onderduiken, iedereen had schrik voor wat kon komen. Tenminste drie Paalse partizanen vonden de dood: in Breendonk, tijdens de bevrijding of door executie ter plekke. Daartegenover stond de collaboratie, ook in Paal: een groep van ongeveer 30 personen koos de kant van het Duitse Derde Rijk. Zolang de Duitse legers aan de winnende hand waren, moest je daar niet eens zo dapper voor zijn. Drie Palenaren sloten zich aan bij de Vlaamse SS en vochten samen met de Duitsers aan het Oostfront. Samen met de bevrijding kwam de afrekening. Ook deze was niet altijd even netjes. Huizen werden geplunderd, vrouwen de haren afgesneden", vertelt Rubens nog..
Het boek “De Tweede Wereldoorlog in Paal” is een eerbewijs aan de Palenaren die zwaar te lijden hadden onder de oorlog, die opgepakt werden en naar concentratiekampen gestuurd, die sneuvelden in hun strijd tegen de bezetter. Het boek (inclusief een speciale kaart met de belangrijkste gebeurtenissen) is nu zaterdag te verkrijgen op een speciale herdenkingsavond in OC De Buiting. (zie verder)