Liefhebbers van de geschiedenis van het kamp van Beverlo en liefhebbers van tekenkunst moeten vrijdag 13 oktober alvast in hun agenda in het vet aanstippen want dan wordt het boek “De Standpunten van Gratry” van Martin Bogaert voorgesteld. Het boek is een duiding en een praktische gids bij het boek 'Vues du camp de Beverloo' van Jean-Baptiste Gratry. In 1843 verscheen in Brussel bij de uitgeverij Cremetti een boek in folioformaat met tien realistische tekeningen. Het boek was een soort portfolio dat naast een titel bij elke tekening, verder geen enkele tekst bevatte. De tekeningen waren van de hand van een zekere J-B Gratry en werden in 1837 gemaakt. Gratry verbleef in het oorspronkelijke Kamp van Beverlo en realiseerde er negen zichten die relevante gebouwen of secties van het Kamp voorstelden. Ook tekende hij de Sint- Lambertuskerk van de gemeente Beverlo. De tien 'zichten' stonden in een losse volgorde en werden voorafgegaan door een schutblad met een tekening die het Kamp van Beverlo vanuit de verte voorstelt. Sinds de publicatie van deze bundel in 1843, werden deze tekeningen vaak meestal afzonderlijk gebruikt in talrijke publicaties om artikels over het Kamp van Beverlo te illustreren. Blijkbaar waren de zichten aan de hand van Gratry zeer populair maar tot op heden stelde niemand zich vragen over de herkomst en ook al zeker niet over de juistheid van zijn tekeningen.
Tot de auteur Martin Bogaert, medewerker van het Koninklijk Museum van het Kamp van Beverlo en lid van de Heemkundige Kring van Beverlo tijdens zijn onderzoek naar de evolutie van het Kamp de idee had ze aan een grondig onderzoek te onderwerpen. Ook de figuur van Jean-Baptiste Gratry bleef heel lang onderbelicht. Men kende de tekenaar zelfs gemakshalve de graad van kapitein toe. Geheel onterecht dus. Na grondige studie bleek Jean-Baptiste Gratry een bekend en gevraagd kunstenaar uit zijn tijd te zijn. In de periode voor de fotografie maakten uitgevers gebruik van professionele tekenaars om boeken en atlassen te verluchten. Gratry bleek dus helemaal geen militair te zijn maar wel een beeldende kunstenaar die voortdurend op pad werd gestuurd om landschappen en zichten accuraat vast te leggen. De regering van Spanje deed in 1857 beroep op J-B Gratry om een album uit te geven over het 'Arsenal de la Carrara', een militaire marinehaven in de provincie Cadiz. Ook deze zichten tekende Gratry met fotografische precisie. Gratry was gespecialiseerd in lineair perspectief en zal in 1855 zijn boek “COURS DE PERSPECTIVE LINEAIRE” publiceren. Dit tweedelige werk was een handleiding voor tekenaars, architecten, graveurs en decorateurs. het bewijst de kunde en de sérieux van de tekenaar.
Martin Bogaert, die zelf in het Kamp van Beverlo woont, ging aan de slag met een hele reeks topografische kaarten. De doorslaggevende kaart bleek de kaart uit 1838 te zijn. Ze is getekend door Kapitein 2e klasse Ingenieur Jean Baptiste Groetaers, de adjunct van de commandant van de Genie in Diest. Groetaers publiceerde namelijk een accuraat schema met legende als bijlage bij de kaart. Door dit schema te importeren in een speciaal topografisch programma en met de moderne kaarten te combineren, slaagde Martin Bogaert erin de tien zichten en de tekening op het schutblad van Gratry te identificeren en topografisch exact te plaatsen. Elk oorspronkelijk standpunt van de tekenaar kan hiermee gereproduceerd en herhaald worden. De standpunten bestaan alle elf vandaag nog en zijn toegankelijk. Hoewel vanzelfsprekend het uitzicht en de kijkmogelijkheden door enerzijds de verplaatsing van een aantal gebouwen en anderszijds door de vegetatie nu fel gewijzigd zijn.
Dit boek door Martin Bogaert vertelt de historie en geeft duiding bij de tien zichten die J.B. Gratry met mathematische precisie heeft getekend in 1837. Gratry bezocht het Kamp van Beverlo net na de oprichting en liet ons via zijn tekeningen een exacte indruk na van de oorspronkelijke infrastructuur. Het zijn tevens de oudst bekende zichten op het oorspronkelijke Kamp van Beverlo. De “Standpunten van Gratry” laat de lezer meekijken en geven de nodige informatie bij de beelden die Gratry ooit zag in 1837. Frappant is ook dat het allereerste houten kerkje van de ZEH Jean Baptiste Engelbosch die zich installeert op 16 juli 1836 als eerste aalmoezenier in het Kamp als één der zichten door Gratry werd getekend. Het kerkje werd in november 1837 door een storm vernield. De tekening door Gratry is dus de enige bestaande illustratie van de allereerste militaire “Garnizoenskerk”. Een merkwaardig toeval.
Het boek stimuleert de lezer om zelf een wandeling te ondernemen en te gaan staan op de “standpunten” van de tekenaar. Het blijft vandaag nog mogelijk om de standpunten van 1837 te herhalen; alleen de uitzichten zijn fel veranderd. Ook hierbij geeft de auteur de nodige duiding. Het boek telt 60 pagina’s. De originele tekeningen zijn er in opgenomen en voorzien van de geografische coördinaten en de kijkrichting. Voor elk standpunt is een actuele foto met het zicht in 2023 toegevoegd. Ook een uitvoerige studie over de figuur van Jean Baptiste Gratry is een onderdeel van het boek.
Het boek wordt uitgegeven door de Heemkundige Kring van Beverlo en zal op 13 oktober worden voorgesteld in het parochiecentrum van Beverlo om 20u. Iedereen is van harte welkom.