Vandaag stellen we je, in het kader van de Lommelaar van het jaar, Frank Swinnen voor. Veel Lommelaars kennen Frank van de bakkerij in Lutlommel, die hij nu heeft overgedragen aan zijn zoon. Maar wist je ook dat Frank een gepassioneerd schelpenverzamelaar is? Hij heeft in zijn huis een gigantische schelpencollectie van ongeveer drie miljoen schelpen uit heel Europa en West-Afrika. Frank doet dit al decennia, en ontdekte doorheen de jaren talloze nieuwe soorten. 121 heeft hij mee beschreven of zijn naar hem vernoemd, en drie hebben de naam van zijn vrouw Linda. In 2024 heeft hij een schelp beschreven naar zijn overleden schoonbroer: de Hastula Stefanmaesi. Het is geen schelp uit 'zijn regio', maar een tropische schelp uit Indonesië.
Frank is een van de weinigen in België die gepassioneerd bezig is met schelpen. In Lommel was hij tot voor kort de enige, na het overlijden van twee anderen wiens collectie hij heeft overgenomen. En ondertussen is er een jonge verzamelaar in Lommel begonnen. In Limburg zijn er nu nog vier verzamelaars, met de jonge kerel erbij, actief.
Frank verzamelt al schelpen sinds zijn zesde. Het is begonnen in De Panne, nadien begon hij als kind schelpen mee naar huis te nemen van op vakantie. Op zijn twintigste heeft hij zich uiteindelijk gespecialiseerd in
schelpen uit Europa en West-Afrika, van de Noordpool, langs Europa en West-Afrika tot en met Angola, met de eilanden Madeira, Canarische en Kaapverdische eilanden, Sint-Helena en Ascension Island inbegrepen. Sindsdien heeft hij de grootste collectie uit die gebieden opgebouwd, zelfs de
grootste privécollectie van die regio ter wereld, en heeft hij zich ontpopt tot een
wereldautoriteit op dit vlak met een kennis om u tegen te zeggen.
Hij gaat zelf schelpen zoeken, maar werkt ook samen met verschillende universiteiten, musea en organisaties, die hem letterlijk bakken of tonnen 'zand' opsturen. Dat zand gaat hij met zijn microscoop onderzoeken. Zo zoekt hij de schelpjes tussen de zandkorrels
(foto 3 onder) – want die schelpjes zijn veelal minuscuul klein maar werkelijk prachtig van kleuren en vorm – en gaat hij op zoek naar nieuwe schelpensoorten. Op die manier ontdekte Frank al meer dan honderd nieuwe schelpensoorten. Veel van die soorten dragen zijn naam of die van familie of vrienden. En nu is er dus eentje dat de naam van zijn overleden schoonbroer Stefan Maes mag dragen, een mooi eerbetoon. Twee weken voor Stefan overleed vroeg hij aan Frank of hij dat voor hem wilde doen. Het toeval wilde dat Frank een jaar na Stefans dood een nieuwe schelp beschreef, die zoals beloofd zijn naam kreeg. De keuze viel op een tropisch schelpje uit Sulawesi (Indonesië), een erg mooi schelpje
(foto 1 onder) dat wat groter is dan de normale exemplaren die Frank doorgaans vindt.
Drie schelpen zijn ook naar Franks vrouw Linda vernoemd, waaronder een exemplaar uit Ascension Island, een eiland midden in Atlantische Oceaan, beschreven in 2019. Een mooie hartvormige schelp
(foto 2 onder).
De samenwerking van Frank met de universiteiten en musea kwam niet zomaar tot stand. Als 'eenvoudige bakker' met een A2-diploma was het niet zo simpel om enige naam en faam in die wereld te krijgen. Toch is Frank er dankzij zijn
onmetelijke kennis in geslaagd het nodige respect af te dwingen en samenwerkingen aan te gaan. Zelfs in het museum in Brussel, waar het een lastig karwei was, is het ondertussen gelukt er binnen te geraken. Maar hoe de samenwerking in
Madeira tot stand kwam is wel heel bijzonder. Toen Frank en Linda er in 1998 op vakantie gingen wilden ze het museum bezoeken. Hun vakanties staan altijd in het teken van zijn schelpencollectie. Frank vroeg en kreeg toestemming. Toen ze er aankwamen was hun contactpersoon verhinderd, maar Frank kreeg prompt de sleutel van het museum, dat op dat moment gesloten was, in zijn handen geduwd en mocht er vrij in rondlopen en alles bekijken wat hij maar wilde. Hoewel de lokale man Frank hoegenaamd niet persoonlijk kende, enkel 'van horen zeggen'. Het klikte ongelooflijk goed tussen hen, en Frank werd zelfs gevraagd om met het museum samen te werken. Meer dan tien jaar is Frank naar dat museum getrokken, telkens de week na vaderdag, om mee onderzoek te doen. En hij kreeg tonnen zand toegestuurd om te onderzoeken.
Tegenwoordig schrijft Frank samen met gerenommeerde professoren van over de hele wereld artikels over schelpen en heeft hij al meegewerkt aan drie boeken. Ook de
universiteit van de Azoren vroeg hem om mee te werken aan een wetenschappelijk boek. Hoe een dubbeltje rollen kan voor de Lommelse bakker.
Al zijn schelpen liggen netjes opgeborgen in grote kasten in een deel van zijn huis dat hij speciaal voor de schelpencollectie heeft bijgebouwd. Kasten en laden vol, met schelpen in allerlei maten, vormen en kleuren. Gesorteerd per soort, per regio,... Werkelijk ongezien en fascinerend. Linda en Frank zijn gelukkig dat die
aanbouw er is, want nu kan Frank heel dicht bij Linda zijn terwijl hij toch met zijn schelpen aan het werk is. Dit was een droom van hen beiden, die toch haast heel hun leven dicht bij elkaar in de buurt waren, en dat kan nu terug..
Frank en Linda zijn ook
vrijwilligers (penningmeester) bij de Belgische Vereniging voor Conchyliologie ‘Gloria Maris’, een vereniging voor mensen die geïnteresseerd zijn in schelpen en weekdieren. Met deze vereniging organiseren ze ieder jaar in mei een
schelpenbeurs in Edegem, de grootste schelpenbeurs van Europa. Met 404 meter tafels staat de hele sporthal Kattenbroek bomvol met schelpen, de hal is eigenlijk veel te klein. Verzamelaars – gemiddeld zo'n 5 à 600 – komen van over de hele wereld om schelpen te kopen en verkopen. De vereniging krijgt de laatste jaren zelfs complimenten dat hun beurs beter is dan de gerenommeerde beurs in Parijs, die in het milieu als zeer kwaliteitsvol bekend staat.
Frank is dus echt een
fenomeen in het wereldje, en hij heeft ook zijn echtgenote aangestoken met het schelpenvirus. Niet zo sterk als hijzelf, maar ondertussen kent Linda er ook al heel wat van. Ze gaan ook samen op vakantie, in het teken van de schelpen, samen naar zee, samen naar de schelpententoonstelling,... Linda is dus meer en meer gefascineerd geraakt. Ook jij zal vast anders naar dat zand aan het strand gaan kijken, nu je weet dat er daar wel eens prachtige schelpjes in verscholen zouden kunnen zitten!