Ooit ben ik eraan begonnen om mijn vele foto’s en een paar schaarse filmpjes te kopiëren naar een dertigtal CD’s . Sinds mijn verhuis staan ze naast elkaar in de kast waar ik nu voor zit om deze tekst uit mijn toetsenbord te peuteren. In perfecte chronologische wanorde staan ze daar, schreeuwend om een etiket met inhoudsvermelding. Dat zou ik er immers later wel eens op kleven. En een steeds vaker voorkomende vlaag van nostalgie heeft me er eergisteren toe gedreven om er nog eens een paar te bekijken ook. Dat kon gewoon op mijn TV-toestel, had mijn schoonzoon me uitgelegd!
Als jullie nu de drang voelen om eindelijk ook maar eens iets dergelijks te gaan doen – anders gebeurt het immers nooit meer – moet ik je nadrukkelijk adviseren om eerst héél goed na te denken over de opportuniteit van zulk een onderneming. Want nostalgie leidt vaak tot weemoed en foto’s van lang vervlogen tijden kunnen je soms behoorlijk irriteren. Ze roepen wel eens herinneringen op die je liever vergeet. Of die je hoopte al vergeten te hebben. Er komen lui op voor aan wie je toen een hekel had en nu nog meer. En je deed dingen die tegenwoordig hoegenaamd niet meer kunnen of mogen.
Neem nu dat filmpje waar je kinderen en die van de buren rond een geïmproviseerd kampvuurtje zaten en zongen van – Zit je goed? Bereid je voor op een schok! – tien kleine negertjes. Toen ik het hoorde, ontsnapte me een krachtterm die ik nu niet meer wil herhalen. Ik ben een woke-mens! Tien kleine negertjes zeg! Het gevreesde N-woord! En die werden één voor één opgeruimd! Ik kies ter illustratie één strofe uit één van de vele Nederlandse versies: Zes kleine negertjes, die vochten met een wijf. Het wijf dat sloeg er eentje dood. Toen waren het er nog maar vijf. En het liedje is pas uit als er helemaal geen van die zwarte baasjes meer overblijft. Nu weet ik toevallig dat het bewuste rijmpje oorspronkelijk een Amerikaans kinderliedje was (Ten Little Niggers – foei toch, in het Engels klinkt dat nog fouter dan in het Nederlands!). En weet je wat straf is? Dat woord ‘niggers’ was eigenlijk al een fatsoenscorrectie. Daarvoor ging het namelijk over Ten Little Injuns (indianen!). In 1939 publiceerde Agatha Christie haar bekendste en later vaak verfilmde misdaadroman ‘Tien Kleine Negertjes’. Pas in 1999 kwam het eerherstel. Het Nederlandse ‘One Two Trio’ had het toen over ‘Tien Kleine Tuinkabouters’. Toch veel deftiger, geef nu toe. Nog hetzelfde jaar gingen ze helaas jammerlijk de bocht uit met een nieuwe versie: ‘Tien Kleine Teringtubbies’.
Oeps, hier verschijnt op mijn TV-scherm een clandestien genomen foto met jongens van een jaar of zestien, zeventien. Ik zit er ook bij. Ze toont onze klas in het Sint-Hubertuscollege in Neerpelt. Onze leraar Engels staat midden in het lokaal. Dat deed die altijd, herinner ik me nu. Ik herinner me ook dat ik me een hoedje schrok, toen hij ons een prent toonde en ik hem hoorde zeggen: “This is Mr Jones. And that’s his wife Brenda”. Gatferderrie! Wife! Het heeft me dagen gekost om tot me door te laten dringen dat ‘wife’, in tegenstelling tot ons ‘wijf’, in het Engels helemaal geen onfatsoenlijke connotaties heeft.
Wil je nog steeds je beeldenhistorie eindelijk eens rangschikken? Zeg niet dat ik je niet gewaarschuwd heb.
Chel Driesen