Tegenwoordig willen veel mensen zo snel mogelijk afvallen. Daarbij wordt vaak gegrepen naar crashdiëten: diëten waarbij je in korte tijd extreem weinig eet of bepaalde voedingsgroepen volledig schrapt, zoals koolhydraten. Denk aan diëten waarbij je alleen shakes drinkt of enkel groenten eet. Wat velen echter niet beseffen, is dat deze methodes vaak meer kwaad dan goed doen. Eén van de grootste risico’s is het zogenaamde jojo-effect.
Wat is het jojo-effect? Het jojo-effect treedt op wanneer je snel gewicht verliest, maar daarna even snel (of zelfs meer) weer aankomt. Dit schommelende gewicht kan je lichaam en stofwisseling ernstig verstoren.
Wat is het gevaar?
Wanneer je in korte tijd veel gewicht verliest, gebruikt je lichaam eerst de snelst beschikbare energiebron: spiermassa in plaats van vetmassa. Spieren verbruiken namelijk relatief veel energie, ook in rust. Dat betekent dat het getal op de weegschaal wel daalt, maar niet omdat je vet verliest — je verliest vooral spieren.
Verlaagd rustmetabolisme
Je rustmetabolisme is de hoeveelheid energie (calorieën) die je lichaam verbruikt in rust, dus zonder dat je actief beweegt. Spieren spelen hierin een grote rol: ze verbruiken zelfs in rust veel energie. Dat is ook de reden waarom mensen met veel spiermassa, zoals bodybuilders, soms dubbel zoveel calorieën nodig hebben per dag om hun gewicht te behouden.
Wanneer je dus spiermassa verliest door een crashdieet, daalt ook je rustmetabolisme. Je lichaam heeft plots minder energie nodig dan voordien.
Het gevolg?
Zodra je weer “normaal” begint te eten, kom je sneller aan — vaak in vetmassa. En dat maakt het de volgende keer nóg moeilijker om gewicht te verliezen.
De vicieuze cirkel van het jojo-effect
Dit patroon van snel afvallen en weer aankomen zorgt ervoor dat crashdiëten op lange termijn steeds minder effectief worden. Uiteindelijk kan je zelfs meer wegen dan voordat je begon. Het jojo-effect is dus niet alleen frustrerend, maar ook schadelijk voor je metabolisme én je gezondheid.
Wat werkt dan wél?
Een duurzame verandering in je eet- en beweegpatroon. Gezonde, evenwichtige voeding en regelmatige lichaamsbeweging helpen je om op een verantwoorde manier gewicht te verliezen én te behouden. Niet snel, maar wel blijvend. Dit kan enkel door haalbare aanpassingen te doen aan je voeding.
Anouk Mertens