Je hebt mensen die lijden aan kenofobie. Angst voor lege ruimtes is dat. Ik kom wekelijks bij kennissen thuis waar de woonkamer zó vol meubelen en parafernalia zit, dat je je afvraagt hoe ze er zelf hun kont nog kunnen keren. Een tijdje geleden zou ik mevrouw – ze hebben geen auto – naar het station rijden. “Ga toch zitten”, zei ze. “Ik moet nog even in de badkamer zijn.” Wanhopig keek ik rond. Zitten! Waar dan? Alles stond of lag vol. Toen ze een kwartier later opgemaakt en wel terugkwam, stond ik nog.
Ze komen ook bij mij wel eens op bezoek en je ziet zó dat ze er zich helemaal niet op hun gemak voelen. Hoewel ik erin slaag om af en toe tegen een hoek van de tafel te lopen, vinden ze het er te leeg. En dat brengt ze zichtbaar van hun stuk. Als hij bijvoorbeeld van zijn glas gedronken heeft, aarzelt hij minutenlang voor hij het weer op het salontafeltje zet. Het maakt hem vreselijk ongemakkelijk dat hij niks opzij moet schuiven om het kwijt te kunnen. Meestal houdt hij het vast tot hij, met een zucht van opluchting, weer naar huis kan.
Angst voor het vacuüm dus. Kenofobie heet dat verschijnsel wetenschappelijk. Ik heb het opgezocht.
Een vriend heeft ooit een vakantiehuisje gehuurd aan de Ierse westkust. Hij werd er zo overvallen door de stilte, dat hij de hele dag de TV opzette, ook al zond die op dat ogenblik alleen nog maar het testbeeld uit. Er was tenminste muziek bij. En een radiootje had hij vergeten mee te brengen. Dat is dan weer eremifobie, angst voor de stilte.
Je moet de lijst met fobieën eens googelen. Afwijkingen zoals xenofobie, claustrofobie, agorafobie en vliegangst hebben we allemaal al wel eens gehoord, maar je houdt het niet voor mogelijk waarvoor sommige mensen doodsbang zijn! Panische angst voor knoflook (alliumfobie), angst voor linkshandigen (sinistrofobie), voor fietsen (cyclofobie) en jaja, angst voor geld (chrematofobie)! Weet je dat er zo iets bestaat als ergasiofobie, de angst van chirurgen voor het opereren? En de lijst is een paar honderd fobieën lang!
Een leraar op het derde middelbaar heeft me ooit verweten dat ik lui was. Ik weet nu dat hij met zijn diagnose helemaal fout zat. Ik vertoonde immers alle symptomen van ergofobie of werkangst.