Al bijna heel mijn volwassen leven heb ik me opgewonden over de stiefmoederlijke manier waarop de Duitse taal – nochtans één van de drie officiële talen van dit land – bij ons behandeld wordt. Vergeleken met de aandacht die er in ons middelbaar onderwijs aan Frans en Engels besteed wordt, is het voor een oud-leraar Duits effenaf om te huilen.
En toch wordt Duits in Europa – toch ons continent? – meer gesproken dan het ‘almachtige’ Engels! Zo’n honderd miljoen Europeanen spreken het als moedertaal, tegenover een slordige 67 miljoen Engelstaligen, die er dan nog sterk aan twijfelen of ze wel ‘Europeanen’ (willen) zijn! Welk niveau zou de westerse cultuur gehaald hebben zonder de inbreng van Duitstaligen? Ik noem willekeurig maar wat namen die me te binnen schieten. We kennen toch vrijwel allemaal de schrijvers en filosofen Wolfgang von Goethe, Berthold Brecht, Günter Graß, Arthur Schopenhauer, Immanuel Kant, Georg W. F. Hegel, Friedrich Nietzsche, de musici Ludwig van Beethoven, W.A. Mozart, J.S. Bach, G.F. Händel. En dat zijn dan nog alleen de echte ‘klassiekers’. We weten toch dat de Duitse Wirtschaft de hele Europese economie aanvoert en aanstuurt. En welke persoon-van-aanzien (ja, ook in Groot-Brittannië) wil er niet graag rijden in een Mercedes, Audi of BMW?
Een kennis uit het Turnhoutse zei me onlangs nog: “Duits is echt de taal waar ik niets van kan. Ik kan er niets in uitdrukken en ik versta geen woord van wat ze zeggen.” En kijk, daar begrijp ik nu niets van. Waar is de tijd dat wie een televisietoestel bezat enkel kon kijken naar de BRT, Nederland 1 en 2 en, mits een extra antenne op het dak, drie Duitse zenders: ARD, ZDF en WDR? En die laatste zenders genoten in veel gezinnen elke dag van meer Vlaamse kijkers dan de andere drie samen! Mijn kinderen waren bijvoorbeeld echte fans van ‘Rappelkiste’, ‘Die Sendung mit der Maus’ en ‘Hei Elei Kuck Elei’. Wie kende er die grappige ‘Mainzelmännchen’ niet? En zouden er mensen geweest zijn die nooit naar de ‘Rudi Carrellschau’ keken? Rudi Carrell was een Nederlander die, zijn oer-Hollands accent ten spijt, furore maakte op de Duitse TV.
Ik krijg er dan ook de kriebels van als ik weer eens vaststel hoeveel moeite mensen hebben met de uitspraak van Duitse woorden met een ‘ü’ erin. Wij hebben in onze taal nochtans identiek dezelfde klank: de ‘uu’ zoals in vuur, maar korter. Maandag was het weer zo ver. Ik woonde een vergadering bij in een Lommels cafeetje. Er hing een bord waarop met wit krijt in mooi handschrift stond dat je er ‘Gluweïn’ kon bestellen. Ik zou je afraden het te doen. Als dat drankje dezelfde foute mengeling bevat als de spelling van dat woord, is het waarschijnlijk giftig. Een woord van zeven (het hadden er acht moeten zijn!) letters zeg! Met drie kanjers van spellingsfouten! Op die u moest natuurlijk een umlaut (die twee puntjes, weet je wel), dan had er een h moeten staan en een umlaut op een i is in het Duits even onmogelijk als een vierkante cirkel!