Het is net alsof ze hier een enorme spijker de grond in hebben geslagen, iets voor de eeuwigheid of toch bijna. Er staat op dat het gaat om een geodetisch station. Dat klinkt al merkwaardig, zeker als je niet zo gauw paraat hebt wat geodetisch is. Gaat het misschien om een ontmoetingsplek voor vreemde wezens, door de aarde heen verbonden aan de navel van de wereld? We fietsen langs deze metalen paal die ongeveer anderhalve meter boven de grond uitsteekt en waarop aan de bovenkant een bol zit gegoten alsof ze er schepen aan af moeten meren. Ik sta te wachten of er misschien plots iets begint te zoemen of te bewegen.
Het is hier druk. Er komen op dit punt verschillende fietspaden samen. Het is een fietsknooppunt. Je ziet verschillende mensen denken: waar moeten we naartoe bij dit punt? Alsof die paal een magneet is. Én er staat een bordje met de mededeling dat als je hier stopt, je een mondkap op moet zetten. Het is immers nog altijd virustijd. Degene die daarover gaat, heeft kennelijk in de gaten dat mensen bij deze spijker in grote getale onderzoekend naast hun fiets gaan lopen.
Ik zoek het uit: geodesie is de wetenschap die zich bezig houdt met het opmeten van de aarde. Geo, ja het woord voor aarde zit er in. Uitgebreide landmeetkunde. Met behulp van driehoeksmeting. Daarvoor is die paal hier gebruikt. Ik lees dat de palen van messing zijn (men heeft er ergens nog twee in België staan: in Oostende en in Aarlen.) Dat is metaal dat kennelijk lang houdt, dat weinig krimpt of uitzet bij temperatuurwisselingen. Het kwam nogal nauw toen in 1852 België vond dat men kaarten van de nieuwe natie moest maken. Niet alleen voor burgerlijke toepassingen, ook voor het tekenen van kaarten voor militair gebruik. Het is me niet helemaal duidelijk hoe, maar dit is een van de palen die werden gebruikt als basis voor een driehoek voor precisiemetingen. Militairen deden dat, die konden zich waarschijnlijk hiervoor het beste vrijmaken nadat ze de Nederlanders de grenzen hadden gewezen, ongeveer voorlopig dan die grenzen. Dat moest nog exact gebeuren en daar was dan zo’n paal voor nodig.
We fietsen verder over de brede kale strook waar de aardgasleiding ondergronds loopt. Naarmate ik meer te weten kom over de omgeving, besef ik steeds meer dat wat men hier natuur noemt, eigenlijk cultuur is. Hier is niks meer origineel. Ik denk dat elk stukje aarde al wel ooit door de snede van een schop of een graafmachine is getoucheerd. Elke pol is al eens omgekeerd. Het zijn bossen die zijn aangelegd; die zijn nogmaals omgewoeld. Diepe geulen zijn er gegraven; men heeft grond ontgonnen voor landbouw; messing spijkers (geodetische palen) zijn er de grond ingeramd en verderop richting Leopoldsburg hebben ettelijke tweehonderd jaar militairen hun apparaten, materialen en gereedschappen uitgeprobeerd. Natuur of cultuur? De kosmos of de mens?
Als we hier links waren gegaan hadden we door de bomen kunnen fietsen. Verderop in het Pijnvenbos op de grens met de gemeente Hechtel-Eksel is een fietspad aangelegd op tien meter hoogte, waar je in een spiraal door de boomtoppen kunt fietsen. Dat is spectaculair natuurlijk, maar voor ons is het momenteel veel te druk met fietsers en daarbij – maar dat is persoonlijk – het zijn slechts dennenbomen (die vind ik oerlelijk zoals u intussen wel weet van mij). Het is ook weer een evenement van het toeristisch project Bosland.
Alles is hier natuurcultuurpark, waar de gezamenlijke gemeentelijke toeristische diensten het Limburg fietsparadijs promoten. En het heeft succes. Van heinde en verre komt men hier rond trappen.
Wij vervolgen onze weg rechtdoor en steken dwars door in de richting van het Lommelse gedeelte dat Kerkhoven wordt genoemd. Her en der wat huizen, boerderijen en het stinkt geregeld naar varkens. Soms begrijp ik echt niet hoe mensen in de stank rondom deze stallen kunnen wonen. Die walgelijke geur moet er toch onafgebroken hangen. Er zijn de laatste jaren ook opvallend veel paardenboerderijen opgekomen. Zo nu en dan denderen er enorme trekkers over de smalle wegen waar we fietsen. Het is boerenland.
We komen aan bij de kanaalbrug Kerkhoven. Dat is het kanaal naar Beverlo. Aan de andere kant van de brug begint de provincie Antwerpen.
© Willem van Lit - 6 augustus 2020